وبلاگ
رنگ چشم و تفاوت در آن
رنگ چشم و تفاوت در آن
رنگ چشم از ویژگی‌های ظاهری بارز در انسان است که همواره مورد توجه بوده و در فرهنگ‌ها و باورهای گوناگون، مفاهیم متفاوتی به آن نسبت داده‌اند.
با این حال، دلیل اصلی تفاوت رنگ چشم‌ها، پدیده‌ای علمی است که ریشه‌های ژنتیکی، زیستی و گاهی محیطی دارد.
ملانین به عنوان نوعی رنگدانه طبیعی در بدن، نقشی اساسی در تعیین رنگ چشم ایفا می‌کند.
تراکم و نحوه توزیع این رنگدانه در لایه‌های مختلف عنبیه می‌تواند منجر به ایجاد رنگ‌هایی نظیر قهوه‌ای، آبی، سبز یا خاکستری شود.
افزون بر این، ساختار میکروسکوپی عنبیه و چگونگی بازتاب نور نیز در شکل‌گیری رنگ نهایی چشم مؤثر هستند.
تاثیر ژنتیک بر تفاوت رنگ چشم
رنگ چشم از ویژگی‌های فیزیکی انسان است که به‌طور مستقیم تحت تاثیر عوامل ژنتیکی قرار دارد.
این ویژگی به عنوان یک صفت چندژنی (Polygenic) شناخته می‌شود.
به این معنا که چندین ژن مختلف به صورت همزمان در تعیین رنگ نهایی چشم نقش دارند.
برخلاف تصور عمومی که رنگ چشم را نتیجه یک ژن غالب و یک ژن مغلوب می‌داند، علم ژنتیک نشان داده که این فرایند بسیار پیچیده‌تر است و به تعامل بین چندین ژن مختلف بستگی دارد.
اصلی‌ترین ژن‌هایی که تاکنون در تعیین آن مؤثر شناخته شده‌اند، شامل **OCA2** و **HERC2** هستند.
هر دوی این ژن‌ها در کروموزوم شماره ۱۵ قرار دارند و عملکرد آن‌ها در تنظیم مقدار ملانین اهمیت فراوانی دارد.
ژن OCA2 کدی برای ساخت پروتئینی فراهم می‌کند که در انتقال تیروزین به درون سلول‌های رنگدانه‌ساز (ملانوسیت‌ها) نقش دارد.
تیروزین پیش‌ماده تولید ملانین است و بنابراین هرگونه تغییر در عملکرد ژن OCA2 می‌تواند سطح ملانین تولیدی را تغییر دهد.
در عین حال، ژن HERC2 دارای بخشی به نام تقویت‌کننده (enhancer) است که به صورت غیرمستقیم میزان فعالیت ژن OCA2 را تنظیم می‌کند.
یکی از تغییرات ژنتیکی شایع در ناحیه تنظیم‌کننده ژن HERC2 باعث کاهش بیان OCA2 شده و در نتیجه، سطح ملانین در عنبیه کاهش پیدا می‌کند.
این مسئله یکی از دلایل اصلی پیدایش چشم‌های آبی در جمعیت‌های اروپایی به شمار می‌رود.
افراد با چشم‌های تیره‌تر (مانند قهوه‌ای یا مشکی) معمولا مقدار بیشتری ملانین در لایه‌های قدامی عنبیه دارند،
در حالی که افراد با چشم‌های روشن‌تر (مانند سبز، خاکستری یا آبی) دارای مقدار کمتری از این رنگدانه هستند.
رنگ چشم
نحوه به ارث رسیدن این ژن‌ها
نحوه به ارث رسیدن این ژن‌ها از والدین به فرزندان نیز پیچیده است.
هر فرد دو نسخه (آلل) از هر ژن به ارث می‌برد؛ یکی از پدر و دیگری از مادر.
بسته به ترکیب آلل‌هایی که فرد به ارث می‌برد، ممکن است رنگ چشم‌های متفاوتی ایجاد شود.
حتی در خانواده‌هایی با والدینی دارای رنگ چشم مشابه، ممکن است فرزندانی با رنگ چشم متفاوت به دنیا بیایند که این امر نشان‌دهنده تعامل چندگانه ژنتیکی و اثرات غالب و مغلوب نسبی است.
اگرچه برخی از رنگ‌های چشم در جمعیت‌های خاص شیوع بیشتری دارند (مثلا چشم آبی در اروپای شمالی یا چشم قهوه‌ای در آسیا و آفریقا)، اما در سطح فردی، ترکیب‌های ژنتیکی منحصر‌به‌فرد می‌توانند منجر به بروز طیف وسیعی از رنگ‌ها شوند.
رنگ چشم‌ها در زالی (آلبینیسم)
آلبینیسم یا زالی، به معنای فقدان کامل ملانین در عنبیه است.
این بیماری باعث ایجاد عنبیه‌ای بسیار کمرنگ با رنگ آبی بسیار روشن متمایل به سفید می‌شود.
به همین دلیل، این افراد تقریبا همیشه به عینک آفتابی یا عینک طبی فتوکرومیک نیاز دارند تا از چشمان خود در برابر نور محافظت کنند.
چشم‌های دو رنگ (ناهم‌رنگی عنبیه)
چشم‌های دو رنگ یا ناهم‌رنگی عنبیه (Heterochromia iridum) پدیده‌ای نادر و جالب است که در آن هر یک از دو چشم فرد رنگ متفاوتی دارد.
یا در برخی موارد، بخشی از یک چشم با بقیه قسمت‌های آن متفاوت است.
<h4>انواع ناهم‌رنگی عنبیه
ناهم‌رنگی عنبیه حالتی است که در آن رنگ چشم‌ها در یک فرد با یکدیگر متفاوت است.
این تفاوت ممکن است بین دو چشم کاملا مجزا باشد یا در یک چشم به صورت دو رنگ در کنار هم دیده شود.
این پدیده به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- ناهم‌رنگی کامل (Complete Heterochromia): در این نوع، هر چشم رنگ متفاوتی دارد؛ برای مثال، یک چشم آبی و چشم دیگر قهوه‌ای است.
- ناهم‌رنگی جزئی (Sectoral or Partial Heterochromia): بخشی از عنبیه یک چشم، رنگی متفاوت از بقیه آن دارد.
- ناهم‌رنگی مرکزی (Central Heterochromia): حلقه‌ای با رنگ متفاوت در اطراف مردمک ظاهر می‌شود که با بقیه رنگ چشم تضاد دارد.
رنگ چشم
علت‌های بروز ناهم‌رنگی چشم
- ژنتیکی (مادرزادی): در بیشتر موارد، ناهم‌رنگی چشم به دلایل ژنتیکی و بدون هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود. برخی از جهش‌های ژنی یا عدم تقارن در توزیع ملانین بین دو چشم ممکن است علت اصلی آن باشند.
- اکتسابی: گاهی ناهم‌رنگی چشم در طول زندگی و بر اثر عوامل محیطی یا بیماری ایجاد می‌شود مانند: آسیب‌های چشمی یا ضربه، بیماری‌هایی مانند سندروم واردنبورگ (Waardenburg Syndrome)، سندروم هورنر، یا ملانوم عنبیه، مصرف برخی داروهای چشمی مانند داروهای ضد آب‌سیاه (گلوکوم) ،جراحی یا عفونت‌های چشمی
سالم‌ترین رنگ چشم
به‌طور علمی هیچ رنگ چشمی ذاتا سالم‌تر از رنگ دیگر نیست.
اما هر کدام ویژگی‌ها و حساسیت‌های خاص خود را دارد که ممکن است در برابر برخی عوامل محیطی برتری یا ضعف داشته باشد.
افرادی با چشم‌های روشن بهتر است بیشتر از عینک آفتابی استفاده کنند.
ملانین بیشتر، به معنای محافظت طبیعی بیشتر در برابر آسیب‌های نوری است.
از نظر سلامت، رنگ چشم می‌تواند بر میزان محافظت طبیعی چشم در برابر نور خورشید تاثیر بگذارد.
چشم‌های تیره‌تر به دلیل دارا بودن ملانین بیشتر، محافظت بالاتری در برابر اشعه‌های مضر UV دارند و در برابر بیماری‌های نوری مانند تخریب ماکولا مقاوم‌ترند.
در مقابل، چشم‌های روشن‌تر گرچه ممکن است در نور کم عملکرد بهتری داشته باشند، اما حساس‌تر به نور شدید هستند و نیازمند مراقبت بیشتر در برابر نور آفتاب می‌باشند.
رنگ چشم
اوتیکا اپتیک: تجربه‌ای بی‌نظیر از خرید عینک‌های آفتابی
اوتیکا اپتیک، مرجع فروش عینک‌های آفتابی اصل و اورجینال، به شما این امکان را می‌دهد که با خیالی آسوده و اطمینان کامل، بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید. فروشگاه مجازی مابا ارائه‌ی مجموعه‌ای متنوع از برندهای معتبر جهانی، تجربه‌ای بی‌نظیر از خرید آنلاین را فراهم می‌کند.
